Route 747 – Belgica 6

De Oude Markt van Doornik. Het is inderdaad niet moeilijk om je Kuifje hier voor te stellen , met zijn hondje Bobby. Hier op dit vredige marktplein, met de Belfort-toren, de Lakenhal en al die prachtige oude gevels, zou elk moment een nieuw avontuur kunnen beginnen. En het klopt: hier zijn de stripverhalen altijd uitgegeven, bij Castermans. Wat niet klopt is dat Doornik vlakbij Antwerpen ligt. Het slapende stadje ligt vlak voor de Franse grens, alleen zie je niet Doornik op de borden staan, maar Tournai. Zoals je niet Kamerik aangegeven ziet staan maar Cambrai, en niet Kortrijk maar Courtrai. Doornik is zo’n stadje waar je, op de heenreis van een vakantie, tegen elkaar zegt: “He…’t voelt hier al een beetje Frans.” En inderdaad: de inwoners van Doornik hebben altijd met hun rug naar het koude Noorden toe geleefd; met Nederlands kom je hier niet ver.

Ik sta op de Oude Markt, kijk om me heen en knipper met mijn ogen: hier is de wereld nog mooi als een Kuifjes-album, het is echt waar! Dit is de wereld zoals we hem kenden, en nog van dáárvoor! Geen overrompelende gothiek, waarmee Leuven en Tongeren elkaar de ogen uitsteken, maar simpele mooie gevels van dat typische strenge grijze Doornik-steen, een markt bestraat met ronde keien zover het oog reikt, slechts hier en daar een verloren neonreclame, en oh wonder: géén Blokker, geen C&A, geen gekloonde winkelpassages. Alleen: midden op de markt een antieke draaimolen met louter paarden.

Doornik…een prachtige naam, maar het is dus eigenlijk Tournai, torenstad. En die naam maken ze hier meer dan waar: Meer dan een tiental kerken tel ik en de kathedraal heeft vijf torens. Ranke Franse torens zijn erbij, zoals de Saint-Nicolas, maar aan het marktplein staat de Saint-Quentin toch wel erg zwaar en plomp terug te wijzen naar de donkere Middeleeuwen. Je kunt het je bijna niet voorstellen, als je dit gemoedelijke marktpleintje ziet, maar Doornik was in de 5^e eeuw de hoofdstad van West-Europa! Hier regeerde koning Clodio over zijn Frankische Rijk. Een rijk dat machtiger en machtiger zou worden, want kennen we niet allemaal Clodio’s achterkleinzoon Clovis, de eerste grote Europese heerser na de Romeinen, die regeerde van de Pyreneëen tot de Rijn? En hebben we het niet allemaal geleerd op school, dat die heidense Clovis zich liet bekeren tot het christendom? Drie eeuwen voor een zekere Wilfried, beter bekend als Bonifatius, in Friesland noodlottig aan zijn einde kwam, en de eveneens Engelse Willibrord de lage landen bekeerde was er aan de stadspoorten van Doornik al een zekere Piatus verschenen, een Italiaanse missionaris, die al in de 4^e eeuw de eerste bekeerlingen wist te maken. En in 496 liet ook koning Clovis zich hier dopen, op zachte aandrang van zijn katholieke echtgenote Clothilde. Dat gebeurde allemaal hier, in dit stadje Doornik, waar we nu ’s zomers en masse voorbij rijden omdat we zo nodig die avond nog in Parijs willen zijn. En da’s het ironische van alles: Parijs was in die dagen een dorpje op een eilandje in de Seine, dat bewoond werd door de stam van de Parigi. Wel een dorpje dat zo hard zou groeien dat Clovis in 508 besloot Doornik aan de Schelde te verlaten en Parijs tot nieuwe hoofdstad van zijn Rijk te maken. Ik loop helemaal weg te dromen over koning Clovis, die hier geboren is en misschien op deze plek gestaan heeft en naar die prachtige gevels heeft gekeken aan de markt, als Frederika, een Nederlandse die hier al 20 jaar woont en met wie ik door de stad wandel, me uit de droom helpt.

Doornik heeft een kathedraal die groter is dan die van Chartres, groter zelfs dan de Notre Dame van Parijs. Niet omdat Clovis hier zijn eerste Europese hoofdstad had, maar omdat de stad eeuwenlang het middelpunt is geweest van een bisdom dat van Zeeuws-Vlaanderen tot in Frankrijk reikte, met daarin steden als Gent en Brugge maar ook Rijssel, dat we, sinds het bij Frankrijk hoort, beter kennen als Lille. Daarom heet het ook een kathedraal. Niet omdat deze kerk zo machtig groot en mooi is, maar omdat het eeuwenlang de moederkerk van een bisdom geweest is. Kathedraal komt van ‘cathedra’ en dat betekent ‘zetel van een bisschop’. Dit is niet alleen de hoofdstad geweest van die grote koning Clovis, het is daarna ook nog eens het centrum van de macht geweest in het Zuiden van de Lage Landen. En loop maar van de Oude Markt naar de Place Paul-Emile Janson, naar de uitgang van de kathedraal. Ga daar maar eens staan, kijk omhoog, en verbaas je over de vijf puntige torens die de hemel lek lijken te willen prikken. Het is, zeker bij wat zwaar weer, een bijna beangstigend gezicht. Nergens ter wereld vind je een kathedraal met vijf torens. Loop om de kathedraal heen, over de Place de l’Eveche, langs het zijportaal. Kijk weer omhoog. Vijf torens. Dit was het centrum van de macht. Hier sidderden de arme zielen die van ketterij werden verdacht en naar Doornik werden gebracht. Zelden zouden ze de stad nog levend verlaten!

Met het gebouw zelf dreigt het ook slecht af te lopen. Eerst waren er de bombardementen van de Duitsers en van de geallieerden, daarna was er, in 1999, de tornado. De kathedraal is aan het verzakken. Het is te gevaarlijk geworden voor bezoekers, vertelt Frederika me terwijl we in het machtige bouwwerk staan.