Het zou een verhaaltje kunnen zijn dat je jezelf vertelde voor het slapen-gaan. Ergens in de wereld bestaat een piepklein landje, waar de mensen allemaal rijk zijn, omdat ze van de koning geen belasting hoeven te betalen. Ze rijden allemaal in hele mooie auto’s, ze gaan varen in hun grote jacht, en soms zwaaien ze vrolijk naar een van de mooie prinsessen die op de boulevard langsrijdt in een Porsche of Ferrari. Goeiemiddag, welkom in de sprookjeswereld die Route 5 heet.
Het is dat Monaco al bestond…anders had Walt Disney het zeker uitgevonden. Maar het bestaat, dat Disneyland voor grote mensen. Met, precies zoals het hoort, een niet onaantrekkelijke prins Rainier die niet uit de toon zou vallen in een leader van Dynasty of Beauty And The Beast: sprankelende blauwe ogen, een innemende glimlach en het natuurlijke vaderlijke gezag dat je wel nodig hebt met twee mooie prinsessen die niet bepaald een ingetogen leven leiden. Met een al even goed gecaste zoon Albert, die op elk koningsbal charmant zijn zussen ten dans vraagt, en overdag met succes zijn zakelijke instincten volgt. En met op de achtergrond altijd meespelend: het drama van droomprinses Gracia, die bij een auto-ongeluk om het leven kwam. Alle koningshuizen van Europa verbleken tot een knoestige streekroman, vergeleken bij het Koninklijke Glamourhuis Grimaldi. En zo ver weg is het niet eens: zo’n duizend kilometer onder Parijs!
Veel is het niet: Monaco is nog geen kilometer breed en 3 kilometer lang. Er zijn stukken Monaco waar je niet te hard de zee uit moet rennen zonder paspoort: daar is het land net 100 meter breed. Maar voor de paar duizend Monegasken en Fransen die er voor meer dan 15 miljoen een penthouse kochten in de wijk Le Florestan is het genoeg. Zij dompelen zich dagelijks in een decadent wisselbad. Als het erg warm is zwemmen ze in hun eigen stukje zee, en ’s avonds trekken ze hun avondkleding aan en zwemmen in het geld.
Monaco…naast Vaticaanstad de kleinste staat ter wereld. En dat is mooi verdeeld zo. Is het Vaticaan het centrum van geestelijk leven, Monaco specialiseert zich in meer aardser zaken.
Het mooiste van alles is: het huis Grimaldi is geen verzinsel van een scenarioschrijver in Beverly Hills. Het is een geslacht dat verder teruggaat dan ons eigen koningshuis: al in de 12e eeuw is het een opvallende familie in Genua, de Italiaanse stad die zijn oog heeft laten vallen op de strategisch gelegen strook land aan de Middellandse Zee. De oudste voorvader, Otto Canella, was in 1133 Consul van Genua. Zijn zoon Grimaldo zou de oervader worden van het geslacht dat na drie eeuwen strijd bezit zou mogen nemen van het souvereine Monaco. En dan heeft het vorstendom al zijn eigen legende. Want het zou de Griekse held Hercules zijn geweest, die hier zijn eerste tempel had, Monoikos.
In 1296 wordt de familie Grimaldi verbannen uit Genua, na hooglopende vetes met andere families. Met een klein legertje proberen ze het fort Monaco binnen te dringen. Dat lukt pas als Francois Grimaldi, vermomd als Franciscaner monnik, de stad binnen weet te komen, en ’s nachts de poorten openzet. De Grimaldi’s winnen aan macht als ze belangrijke posities in de hoogste Franse kringen weten te bemachtigen. Rainier de Eerste wordt tot Admiraal van Frankrijk bevordert als hij een slag tegen de Vlaamse Vloot wint bij Zierikzee. Monaco zal daarna nog eenmaal in handen van een vreemde mogendheid komen, van Spanje, tot die in 1641 tot capitulatie gedwongen worden. Bijna een eeuw later capituleert er een Grimaldi in het echtelijk bed: Prins Antoine is niet in staat voor een mannelijke opvolger te zorgen. In plaats daarvan huwelijkt hij zijn oudste dochter uit aan een illustere Normandische edelman, op voorwaarde dat die de naam Grimaldi aanneemt. En zo begint dan het sprookje van een vorstendom met onderdanen die iedere dag wakker worden met een glimlach op hun gezicht, omdat ze één ding zeker weten: ook vandaag ligt er weer geen blauwe envelop onder de brievenbus!
Het geheim van het sprookjesland Monaco is misschien wel dat het daadwerkelijk de afmetingen heeft van een uit zijn krachten gegroeid Disneyland. Een land met één minister, die wordt bijgestaan door drie raadsleden: een voor de financiën, een voor binnenlandse zaken en een voor sociale zaken. Anderhalve eeuw geleden had het vorstendom meer land. Toen hoorden ook Menton en Roquebrune er nog bij. Maar als de inwoners van die steden zich steeds minder betrokken voelen bij Monaco besluit Charles de Derde beide steden aan Frankrijk te verkopen voor 4 miljoen francs, plus de garantie dat het dwergstaatje, gedecimeerd tot één-twintigste, verder met rust gelaten wordt. Er is dan een mooi overzichtelijk stuk land overgebleven. Je kunt de grenzen zien als je uit het paleisraam kijkt. Maar 4 miljoen francs blijkt niet genoeg geld om de kosten, die een land nu eenmaal met zich meebrengen, te dekken. En dus zit Prins Charles de Derde op een avond met zijn moeder Caroline te praten, als die met een wonderlijke plan komt, een oplossing voor de schatkistproblemen die je alleen in sprookjes kunt verwachten: een gokpaleis. Het zal een onderneming worden die Société des Bains de Mer heet, en uit de winst van die onderneming zal het land gefinancierd gaan worden. De eerste twee directeuren die aangesteld worden bakken er niets van, maar Francois Blanc, een entrepeneur uit Homburg, pakt de zaken beter aan. Hij bouwt hotels, een theater en een casino van een luxueuze grandeur, en trekt daarmee zoveel sjieke toeristen naar Monaco, dat de revenuen alle verwachtingen overtreffen. Zeker als er een spoorlijn wordt aangelegd van Nice naar Ventimiglia breken de bezoekersaantallen alle records. De rots van de Spelugues, inmiddels volgebouwd met luxe hotels en appartementen rond het Casino, krijgt een nieuwe naam: ter ere van prins Charles heet het voortaan Monte Carlo.
Als Prins Charles in 1869 alle belastingen afschaft doet hij dat niet alleen maar om elke dag nog meer lachende mensen in de straten van Monaco te kunnen zien. Hij doet dat ook om zoveel mogelijk rijke buitenlanders naar zijn land te lokken. Een slim plan, want ze komen allemaal, de fiscale vluchtelingen, en ze nemen hun koffers met geld mee naar Monaco. Belasting zullen ze uiteindelijk toch wel betalen, alleen: het kantoor van de belastinginspecteur heeft sfeerverlichting, en je krijgt er een cocktail voor je erom mag dobbelen hoe hoog je aanslag die avond zal worden!
Dat gaat niet altijd goed. In 1870 krijgt het Casino bezoek van een Russische kapitein wiens marineschip voor anker is gegaan in de haven van Monaco. Spijtig genoeg vergokt de man die avond het hele budget van het schip. Terug aan boord richt hij zijn kanonnen op het Casino en dreigt het dan op te blazen als hij zijn geld niet terug krijgt. Casino-directeur Blanc doet vergeefs een beroep op de Franse marine. Als de eerste kanonskogels inslaan op het Casino-terras wordt de witte vlag gehesen en een croupier met het gevraagde geld in een bootje gezet om een grotere ramp te voorkomen.
Prins Reinier is 26 jaar oud als hij weer voor het eerst aan de haven van Monaco staat. Zijn grootvader Louis is overleden, en Reinier is de nieuwe prins van Monaco. Hij heeft dan veel van de wereld gezien. Hij is op kostschool geweest in Engeland en Zwitserland, heeft gestudeerd aan de Universiteit van Montpellier, heeft als vrijwilliger in het Franse leger in Algerije gevochten en in de Elzas, hij is Frans attachee in Berlijn geweest, en nu…nu is de donkere Mediterrane prins vooral de meest felbegeerde vrijgezel van de wereld. Een vrijgezel die eigenlijk nog niet van plan was daar verandering in aan te brengen!
Als het echter aan de Monegasken ligt, dan liever vandaag dan morgen. Want alleen al het idee dat de prins niet zal trouwen en kinderloos zal blijven is een angstdroom voor de inwoners van zijn luilekkerland. Volgens een overeenkomst zal Monaco in dat geval bij Frankrijk gaan horen, er zal belasting betaald moeten gaan worden. Ook de Griekse miljardair Onassis, die een fortuin in het Casino heeft geïnvesteerd, kan soms zomaar midden in de nacht wakker schrikken en zich realiseren dat er ergens iemand nodig moet gaan trouwen.
Grace Kelly zit in de trein van Parijs naar Cannes, samen met Pierre Galante, hoofdredacteur van Paris Match. Ze is depressief, want vorige maand won ze de Academy Award, en het enige wat haar vader zei was: “Grace krijgt teveel publiciteit. Haar zus Kelly heeft veel meer in haar mars.” Vader Jack, een sportman in hart en nieren, heeft nooit waardering kunnen opbrengen voor de fijnbesnaarde Grace; ze heeft altijd gesnakt naar zijn waardering, en die plaatsvervangend gevonden bij oudere mannen als Gary Cooper en Bing Crosby. En nu zit ze in de trein naar Cannes, om wat afleiding te zoeken op het filmfestival, en stelt Pierre Galante haar voor de prins van Monaco te ontmoeten. Hij wil een fotoreportage maken van Rainier die haar de paleistuin laat zien. “Die moet vast niets van filmsterren hebben,” oppert Grace.
“Hij heeft jarenlang met een filmster samengewoond,” zegt Pierre.
“Nou ja, in dat geval…”
Ze is een meisje uit Philadelphia, de dochter van een aannemer die miljoenen bij elkaar heeft gebouwd. Als Grace Kelly op het festival van Cannes een uitnodiging krijgt van prins Rainier is ze een gevierd actrice. Ze heeft met Clark Gable en Cary Grant gespeeld, in films als High Noon, To Catch A Thief en Dial M For Murder van Alfred Hitchcock. Samen met Bing Crosby heeft ze gezongen in True Love… en de Rainier die ze zal ontmoeten heeft net een turbulente tijd achter de rug. Hij heeft een bankschandaal, ruzies met Onassis, en een poging tot staatsgreep van zijn eigen zuster overleefd. Zijn raadsman, priester Tucker, oppert dat hij er misschien goed aan deed rust te zoeken in een huwelijk. Omdat er door de oorlog veel tronen, en dus ook prinsessen, verloren zijn gegaan, heeft hij Rainier aangeraden eens in de richting te denken van een…actrice. Hij legt haar een lijstje voor: Deborah Kerr, Natalie Wood, Grace Kelly. Met de opmerking dat alleen de laatste katholiek is.
Tengevolge van een verhitte raadsvergadering is Prins Rainier wat later op de afspraak om 3 uur. Grace ziet een man met een verhit gezicht en zonnebril op, die samen met haar poseert voor de foto’s en haar de tuin laat zien. Hoewel niets erop wijst dat er sprake is van ook maar enige verliefdheid na deze ontmoeting, gaan de twee in het geheim met elkaar corresponderen. Tegen de kerst brengt Rainier een bezoek aan de ouders van Kelly, en krijgt van vader Jack te horen dat hij niet onder de indruk is van een failliet vorst van een poppenlandje. Maar Rainier en Grace zijn inmiddels stapelverliefd op elkaar geworden. En tegen het einde van het jaar 1955 wordt bekend gemaakt dat de prins zich gaat verloven met Grace Kelly. Haar laatste film, met Bing Crosby en Frank Sinatra, heet High Society, en daarna gaat haar hele leven zo heten.
Op 19 april trouwt ze in de Saint Nicolas-kerk in Monaco, en ze haat iedere minuut van die plechtigheid, omdat de filmmaatschappij MGM heeft bedongen dat er een film van de ceremonie gemaakt mag worden, die als film zal worden uitgebracht. Maar om 5 uur brengt Reinier haar naar zijn jacht en kan de huwelijksreis beginnen. Het begin van een sprookjeshuwelijk, dat een gelukkig gezin zal opleveren. Met drie kinderen, Caroline, Albert en Stephanie. 22 jaar lang straalt dat geluk elke week van de foto’s in tijdschriften af. “Wat ik me nog altijd herinner, hoewel ik toen nog heel klein was,” herinnert Caroline zich haar moeder, “dat was een heel mooi iemand, in een avondjapon en met een sleep van parfumgeur achter haar, die zei: “Kijk uit dat je mijn haar en mijn make-up niet in de war maakt. Die beelden blijven altijd bij me terug komen…”
Hoewel Grace Kelly veel van Rainier houdt, en haar rol als vorstin erg serieus neemt, zal het voor haar altijd een rol blijven. Een film die een leven lang duurt. En steeds vaker trekt ze zich terug in Roq Agel, het tweede huis dat Rainier na de geboorte van Albert heeft laten bouwen. Het is het tegenovergestelde van het paleis; een soort hacienda met een roodstenen dak, een open haard, en een eenvoudige keuken waar Grace graag zelf staat te koken. Het ligt bovenop de berg, achter de golfclub, en op de uitgestrekte wei kunnen de kinderen naar hartelust spelen. Rainier heeft liever niet dat Grace de bergweg met de vele haarspeldbochten zelf rijdt – meestal wordt ze gebracht door een chauffeur.
Eigenlijk haat Grace de rol die ze moet spelen. Of liever gezegd: ze kan het niet best vinden met haar medespelers. Heeft de Engelse prinses Ann-Margaret het al niet eens gezegd: “Zij is niet een van ons soort…”
Bij John F.Kennedy voelt ze zich beter op haar gemak. Tenslotte is hij net als zij Amerikaan van ierse afkomst. Bij een officiële ontvangst op het Witte Huis, waar de Grimaldi’s ook zijn uitgenodigd, komt Kennedy eens met een rood hoofd naar haar toelopen, en zegt: “Grace, het is jóuw schuld. Al die jaren dat ik je ken heb je het consequent over Prins Rendier gehad als je je man Reinier bedoelde. Dat is gewoon in mijn hoofd blijven steken. En raadt eens hoe ik ‘m net noemde?”
Hoewel het ongedwongen geluk van de familiefoto’s afstraalt (overigens te zien op www.route5.nl) kent het gezin Grimaldi ook zijn zorgen. In normale gezinnen krijgen kinderen te horen dat ze de schande van de buurt worden als ze niet willen deugen, in huize Grimaldi maakt vader Reinier zijn kinderen duidelijk dat na een misstap of schandaal het hele gezinstoerisme in Monaco dreigt in te storten.
Albert is het makkelijkst. Hij vermaakt zich wekenlang op een zomerkamp in Amerika, samen met zijn neven van moeder’s kant. Met Caroline heeft Grace altijd een goed contact gehad, tot ze vaak uitgaat in Parijs en thuiskomt met types als Philippe Junot, een playboy waar haar ouders niets in zien. Met Stephanie heeft Grace wat minder contact dan met Caroline. Stephanie, het nakomelingetje, heeft de neiging haar eigen weg te gaan, is wat moeilijk in de omgang. Op 10 september 1982 komt Stepahnie thuis van een wilde vakantie in Antigua, waar ze bij het waterskieën ongelukkig terecht is gekomen. Grace schrikt van de vijtien hechtingen in het hoofd van haar jongste dochter.
Het wordt een beladen weekend in het berghuis Roq Agel. Stephanie mokt over de overbezorgdheid van haar moeder. Rainier is op het paleis om daar allerlei zaken af te handelen. Albert is naar een voetbalwedstrijd in Italië; Caroline is eerder op de dag naar Londen vertrokken, en Stéphanie moet naar Parijs in verband met het nieuwe schooljaar. Omdat er niemand anders is, zal Grace-zelf haar dochter van Roq Agel naar het paleis rijden, ondanks Reinier dat liever niet heeft vanwege haar slechte ogen.
Het is maar een ritje van een kwartier, maar de weg is steil en het felle zonlicht bemoeilijkt het zicht. Na vijf minuten begint Grace te klagen over hoofdpijn, en daarna valt ze over het stuurwiel, vlak voor een scherpe haarspeldbocht. Stephanie kan nog op tijd uit de auto springen, maar Grace wordt bewusteloos gevonden onderaan de rotsen en overlijdt de volgende dag in het ziekenhuis. Het lot wil dat het op de begrafenis van Grace Kelly is dat een andere prinses, de Engelse Diana, voor het eerst in het openbaar verschijnt.
In het paleis in Monaco mag hij dan worden aangesproken met Prins Albert Alexandre Louis Pierre Grimaldi, in het dorp van de Olympische Winterspelen, noemen ze hem gewoon Al. Albert doet mee op het onderdeel bobsleëen. Met 90 kilometer van een heuvel af…is dat leuk als je al een moeder en zwager hebt verloren wiens snelheid hen noodlottig werd?
Het moet niet makkelijk zijn geweest voor een vader, die zich ooit plechtig had voorgenomen zijn kinderen niet te laten opgroeien in een gezin van gescheiden ouders, zoals bij de Grimaldi’s ongeveer een traditie was geworden. Door het noodlot staat hij er toch alleen voor. Caroline is na het dodelijk ongeluk van haar tweede man met Ernst August van Hannover getrouwd. Met Stephanie stapelen de problemen zich op. Het lijkt wel of ze haar vader alleen nog maar wil shockeren met haar keuze van mannen. Als ze niet door de schandaalpers worden betrapt terwijl ze sex hebben met Belgische stripdanseressen dan zijn het hardrock-muzikanten die onder de tatouages zitten. Stephanie-zelf rijdt met haar witte jeep door Monaco, waar ze een boetiek en het Replay Café heeft. Af en toe staat de witte jeep half op de stoep geparkeerd voor de winkel. Dan is ze even de kassa aan het plunderen.
Het feit dat het hele bestaansrecht van een natie ervan afhangt geeft het Casino van Monte Carlo een bijna mystieke grootsheid. In een majestueus decorum kunnen de rijken der aarde zich hier financieel laten uitkleden op alle denkbare niveaus. Er zijn de salons waar je tegen een bescheiden vergoeding binnen mag. En natuurlijk het exclusieve supercasino waar maximaal 11 personen toegelaten worden die minimaal 20.000 Franse francs moeten inzetten aan de tafel. In de buitenzalen staat het gewone volk de frankskes in de gokmachines te gooien, of speelt Blackjack in de American Room waar de toegang gratis is.
Maar ook buiten het casino is Monaco het domein van de geldmagnaten. Graaf Vincent Grimaldi staat aan het hoofd van een Internet-Multinational, en wie verder bladert in de Gouden Gids van Monaco vindt er, naast heel veel ondernemingen, vooral bedrijven die limo’s en helicopters verhuren. En het is ook niet toevallig dat hier decennia geleden al het eerste commerciële radiostation haar uitzendingen begon, Radio Monte Carlo.
Buiten, langs de boulevard, is de weg afgezet. De toeristen, die eigenlijk kwamen kijken naar de wisseling van de wacht om 5 voor 12 aan de paleispoorten, krijgen nu een extra attractie te zien. Want bij een van de vleugels, in een soort van carport, staat een sportwagen met het kenteken M 003. Dat betekent dat Caroline op het paleis is. En dat er misschien wel sprake zal zijn van een Verschijning.
Vaak is ze hier niet. Na de dood van haar moeder heeft ze alle ceremoniële taken op zich genomen, maar liever is ze 250 kilometer verderop, in Saint-Remy-de-Provence, waar ze een huis heeft gekocht. Ze schreef eens: “De spelregels zijn eenvoudig. Hoor je bij de jetset, dan dineer je op het terras van Hotel de Paris, speel je wat met de kaviaar op je bord en let je niet op de eindeloze rij passerende autobussen waarvan de inzittenden met open mond naar het terras staren, elkaar aanstoten en bekende gezichten aanwijzen.We hebben dus met twee groepen te maken: enerzijds degenen die zich laten vervoeren met warme stinkende bussen, anderzijds de bevoorrechten die dapper hun best doen om onverschillig te blijven, maar inwendig barsten van trots omdat ze worden erkend. De vraag is nu: wat is in deze sociale legpuzzel de positie van de Monegasken? Eerlijk gezegd geloof ik dat we er helemaal niet in passen!”
Caroline heeft, geheel in de traditie van de Grimaldi’s, een dramatisch leven achter de rug. Mislukte huwelijken, en echtgenoten die, als ze een keer niet overspelig waren, wel verongelukten. Op een zonnige dag als vandaag, waar iedereen aan de overkant van de weg staat te wachten of de deur achter de sportauto open gaat, lijkt het wel of iedereen van Caroline houdt. Naast me staat een horde fotografen. De Italiaan naast me poetst zijn lens en zegt dan met een brede glimlach “Ik zou niet weten wat ik zou moeten beginnen zonder haar…”
