Het is misschien wel de belangrijkste kerkvergadering geweest die ooit is gehouden, in Nicea, hoofdstad van het rijk van Bithynia (in het huidige Turkije). Op deze vergadering in Nicea werd min of meer de kerkleer vastgesteld in de vorm van een geloofsbelijdenis. “Wij geloven in één God, de almachtige Vader, schepper van hemel en aarde…en in één Here Jezus Christus, de eniggeboren Zoon van God…neergedaald uit de hemel en vlees geworden door de Heilige Geest uit de maagd Maria…” Eigenlijk werden hier –om het heel oneerbiedig te zeggen- de statuten opgesteld van een vereniging. Dat was hard nodig, want vóór deze kerkvergadering in 325 liep iedereen maar een beetje in wilde weg wat te verkondigen, en er waren nogal wat meningsverschillen. Zo zou op deze vergadering Servatius, bisschop van Maastricht, aanwezig zijn geweest, en ook de enige heilige wiens verjaardag we nog altijd vieren, bisschop Nicolaas van Mira, die op de vuist zou zijn gegaan met ene Arius, omdat die verkondigde dat Jezus en God moesten worden gezien als twee afzonderlijke personen, waarbij de zoon ook ondergeschikte is van de vader. Een eenduidige geloofsleer was dus hard nodig, en bisschop Athanasius kreeg de opdracht die samen te stellen. Hij werd dus in feite de grondlegger van de leer van de Katholieke Kerk.
De hele 4e eeuw zouden er in Alexandrië, toen het centrum van de Oosterse kerk, conflicten blijven tussen de katholieke Athanasius en de Arianen. Vaak om politieke redenen veranderden de heersende keizers namelijk nogal eens van mening over wie ze hun steun zouden geven. Tot vijfmaal toe moest Athanasius op de vlucht slaan, eerst naar Trier, daarna naar Rome…Athanasius maakte van dat tweede ballingschap gebruik om door Europa te reizen en maakte op die manier het monnikenleven, dat eerder alleen in Egypte bestond, ook bij ons bekend.
Na vijf verbanningen teruggekeerd bleek bisschop Athanasius nog bereid om zijn aartsvijanden, de Arianen, met zachte hand binnen de kerkmuren te leiden. Meteen na zijn dood kreeg hij dan ook als eretitel ‘Kampioen van de Orthodoxie’. En dat terwijl zijn leer tegelijkertijd ook de grondslag zou zijn voor afscheidingsbewegingen als het Reformatisme, die vonden dat de Katholieke Kerk te ver was afgedwaald van de oorspronkelijke geloofsbelijdenis van Athanasius. Zo zou zijn leer bijvoorbeeld het fundament worden van de Christelijk Gereformeerde Kerk.
